Σεξομανία: Ακατάπαυστη επιθυμία ή ασθένεια;

Πότε θεωρείται κανείς σεξομανής;

Πότε ένας άνθρωπος από απλώς ερωτικός μπορεί να θεωρηθεί εθισμένος και πρέπει να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια;

Πολλοί είναι εκείνοι που θα τον ζήλευαν. Ωραίο παιδί, με θεληματικό πιγούνι – που έλεγαν οι παλιοί –, γυμνασμένο σώμα, στρωμένη δουλειά σε δικηγορικό γραφείο. Από πολύ μικρός είχε όποια ήθελε. Γυναίκες πολλές, αμέτρητες, κάθε ηλικίας. Από εντυπωσιακές εικοσάχρονες μέχρι ζουμερές σαραντάρες, ζωντοχήρες, παντρεμένες, ο καλός ο μύλος ήταν εκεί για να τα αλέσει και να τα αλώσει όλα. Οταν προσπαθούσε να κάνει «σοβαρή σχέση», του ήταν αδύνατον. Το κολασμένο παρελθόν του έμπαινε εμπόδιο: μεταμεσονύκτια τηλεφωνήματα από ξαναμμένες γυναίκες που ήθελαν να τον ξαναδούν. Και κάποιες άλλες που δεν έμπαιναν καν στον κόπο να τηλεφωνήσουν. Απλώς του χτυπούσαν το κουδούνι μέσα στη νύχτα. Οταν ήταν μόνος, πάντα ενέδιδε. Επρεπε να διατηρήσει τον μύθο του. Και όταν δεν ήταν, έπιανε τον εαυτό του να λέει τα πιο φριχτά ψέματα προκειμένου να τη βγάλει καθαρή: «Είχα φτάσει στο σημείο να λέω σε όλες τις γυναίκες που συναντούσα ότι και οι δύο γονείς μου είναι καρκινοπαθείς. Ετσι, αν χτυπούσε το τηλέφωνο στις 4.00 τα ξημερώματα, θα έλεγα ότι είναι η άρρωστη μητέρα μου και πρέπει να την πάω επειγόντως στο νοσοκομείο. Και όταν είχα όρεξη για σεξ, δηλαδή πάντα, έστελνα το ίδιο γραπτό μήνυμα σε δέκα γυναίκες ταυτόχρονα. Απλώς έγραφα “θέλεις να βρεθούμε, κοριτσάρα;”. Και όποια κοριτσάρα απαντούσε πρώτη, ήταν η τυχερή».

Τα λόγια του τριαντάχρονου Δημήτρη είναι κυνικά, δικαιολογείται όμως. Βρίσκεται στο στάδιο της σεξουαλικής απεξάρτησης. Μας μίλησε στο διάλειμμα της ομαδικής ψυχοθεραπείας που κάνει τον τελευταίο χρόνο προκειμένου να αντιμετωπίσει τη σεξομανία που τον καταδιώκει εδώ και δέκα χρόνια. Δεν ήταν ούτε τα σκληρά λόγια που του έλεγαν οι πρώην του κάθε φορά που ανακάλυπταν τις πολλαπλές αμαρτίες του ούτε οι φουσκωμένοι λογαριασμοί των τριών κινητών του – από τα άπειρα γραπτά μηνύματα στις απανταχού κοριτσάρες – ή οι συχνές επισκέψεις σε οίκους ανοχής όταν καμία κοριτσάρα δεν ευκαιρούσε –, ούτε καν τα έξοδα των αποβολών και των εκτρώσεων. Η στιγμή που ο ίδιος κατάλαβε το προφανές, ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά, ήταν όταν το σεξ άρχισε να του ρουφάει τόση ενέργεια με αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά του. Ξαφνικά ξύπνησε και δεν είχε ούτε δουλειά να τον συντηρήσει, ούτε έναν φίλο να τον στηρίξει, ούτε φυσικά μια αφοσιωμένη σύντροφο να τον αγαπήσει. Ολομόναχος, παρά τις 300 κατά προσέγγιση γυναίκες που είχαν περάσει από το φιλόξενο κρεβάτι του.

Το σεξ έμοιαζε να είναι το τελευταίο προπύργιο της ελευθερίας μας, ένας από τους λίγους τομείς της πανικόβλητης ζωής μας που θα μπορούσε να μας κάνει να νιώσουμε πραγματικά ευτυχισμένοι. Και όμως. «Εκεί ακριβώς είναι που εκτονώνονται όλα τα συλλογικά άγχη και τα ατομικά κόμπλεξ του καθενός δίνοντας απανωτά χτυπήματα κάτω απ’ τη μέση» εξηγεί ο κοινωνιολόγος Μάνος Μουρίκης. Και στην Ελλάδα τι συμβαίνει; Κατά πόσο ο αλλοτινός ερωτικός, σέξι λαός μετατρέπεται σε σεξουαλικά εθισμένο;

Οσο υποκειμενικό είναι το θέμα του σεξ άλλο τόσο είναι και ο ορισμός του εθισμού που μπορεί να προκαλέσει. Τα όρια μεταξύ ενός υπερσεξουαλικού ατόμου που απλώς αρέσκεται στις πολλαπλές σαρκικές απολαύσεις και σε κάποιον που φτάνει στην ψυχοπαθολογία παραμένουν δυσδιάκριτα. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο σεξουαλικός εθισμός ή «νυμφομανία» ή «σατυρίαση», όπως μας πρωτοσυστήθηκε πριν από περίπου 50 χρόνια, δεν υφίσταται ως νοσολογική οντότητα στην ψυχιατρική επιστήμη, αν και προσφάτως έχει προταθεί να γίνει. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και στις ημέρες μας η υπερσεξουαλικότητα είναι το μεγαλύτερο ταμπού όλων: «Οι εθισμένοι προτιμούν να πουν ότι έχουν πρόβλημα με τον τζόγο, το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά παρά με το σεξ. Ακόμη και η αυτού μεγαλειότης Μάικλ Ντάγκλας, όταν είχε εισαχθεί σε κλινική απεξάρτησης ως σεξουαλικά υπερδραστήριος, έσπευσε να το διαψεύσει λέγοντας ότι είχε πρόβλημα με το ποτό» τονίζει η ψυχολόγος Αντωνία Μωραΐτη.

Η γκάμα των πιο συχνών συμπεριφορών που μαρτυρούν εθισμό είναι ευρεία: σεξ χωρίς προφυλάξεις, επιδειξιμανία, καταναγκαστικός αυνανισμός, πολλαπλές σχέσεις, επίμονη χρήση πορνογραφίας που τα τελευταία δέκα χρόνια έχει αυξηθεί λόγω Internet, σεξ μέσω Διαδικτύου, πολλαπλοί και ανώνυμοι σύντροφοι (one night stands), σεξ σε ακατάλληλο μέρος και πορνεία, κυρίως σε γυναίκες που παρουσιάζουν διαταραχή προσωπικότητας. Το 2% των περιπτώσεων σεξομανίας έχει να κάνει με οργανικά αίτια: η υπερέκκριση ανδρογόνων αυξάνει τη σεξουαλικότητα και στους άνδρες και στις γυναίκες. Οι μανιοκαταθλιπτικοί, όταν βρίσκονται στη φάση της μανίας. Και κάποιες σπάνιες μορφές επιληψίας μπορεί να εμφανίσουν υπερσεξουαλικότητα κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Αλλά και οι ουσίες, με βασικότερη την κοκαΐνη, σε κάνουν να σκέφτεσαι τα πάντα γύρω από το σεξ. Οπως και τα αναβολικά, γι’ αυτό και δεν είναι διόλου τυχαίες οι σεξουαλικές επιδόσεις τόσων και τόσων αθλητών που γίνονται συχνά πρωτοσέλιδο για τα εκτός γηπέδου σκοραρίσματά τους. Για το υπόλοιπο 98% τα αίτια είναι ψυχολογικά και απαιτούν συνεδρίες και ειλικρινή αντιμετώπιση.

Συγκεκριμένη έρευνα στον γενικό πληθυσμό της χώρας μας για το κατά πόσο είμαστε σεξουαλικά εθισμένοι δεν έχει πραγματοποιηθεί. Υπάρχει όμως μια μελέτη που έγινε πρόσφατα για τον σεξουαλικό εθισμό στο Internet σε εφήβους αλλά και σε φαντάρους μεταξύ 20 και 30 ετών. «Τα τελευταία δέκα χρόνια το Διαδίκτυο έφερε στην επιφάνεια τα εσώψυχά μας και όλα τα καλά κρυμμένα μυστικά μας» τονίζει ο Ορέστης Γιωτάκος, διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής του 414 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών, ψυχίατρος στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας τού «Αγλαΐα Κυριακού» και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης και Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης (obrela.gr). Η έρευνα έδειξε ότι το 2% πάσχει από ιντερνετικό εθισμό, που σε πολλές περιπτώσεις είναι συνώνυμο του σεξουαλικού εθισμού. Αντικαθιστώντας τα γεννητικά τους όργανα με το πληκτρολόγιο, όλο και περισσότεροι Ελληνες αποφεύγουν τον εφιάλτη της καλής επίδοσης στο σεξ – κανένα άγχος για στυτική δυσλειτουργία, πρόωρη ή ανύπαρκτη εκσπερμάτιση. Και οι Ελληνίδες με τη σειρά τους αποφεύγουν τον κοινωνικό στιγματισμό. Μπορούν να κάνουν ασύδοτη ζωή πίσω από την ασφάλεια του υπολογιστή τους, αν και είναι εκείνες που θα βγουν πρώτες από το σπίτι, επενδύοντας περισσότερο σε off line γνωριμίες, την ίδια στιγμή που οι άνδρες παραμένουν online.

Οπως έχει προταθεί στην Ψυχιατρική Κοινότητα, για να θεωρηθεί κάποιος σεξομανής πρέπει να εμφανίζει τουλάχιστον πέντε ή επτά συμπτώματα από τον «δεκάλογο του εθισμού»: συνεχείς αλλαγές σχέσεων, διακοπή μιας σχέσης με σκοπό τη συνέχιση με τον επόμενο «σωστό» εραστή, όταν δεν ακούς τους γύρω σου που αρχίζουν να ανησυχούν για τη συμπεριφορά σου, μη προγραμματισμένες εγκυμοσύνες και εκτρώσεις για τις γυναίκες, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και για τα δύο φύλα, συναισθήματα ντροπής ύστερα από κάθε επαφή, μειωμένη παραγωγικότητα στη δουλειά, προβλήματα στη σχέση ή στον γάμο, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, παραμέληση οικογένειας και φίλων. Ο Ορέστης Γιωτάκος υπογραμμίζει ότι ο σεξουαλικός εθισμός στην Ελλάδα είναι πιο συχνός στους άνδρες, με αναλογία τρία προς ένα, αλλά πιο επικίνδυνος για τις γυναίκες: εκείνες είναι που ταλαιπωρούνται περισσότερο από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και αφροδίσια νοσήματα. Εντυπωσιακή είναι και η ολοένα αυξανόμενη χρήση του Viagra. Στην πραγματικότητα, το χάπι που αρχικά είχε συνδεθεί με άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας που ήθελαν να παραμείνουν σεξουαλικά ενεργοί «το παίρνουν ακόμη και οι έφηβοι και η χρήση είναι ίδια σε όλες τις ηλικίες, από τα 16 σου ως τα 80-90 σου. Εχει να κάνει πολύ με τον πειραματισμό, σε γλιτώνει και από το άγχος της επίδοσης. Μοιραία όμως συνδέεις τις καλές επιδόσεις σου με αυτό και δεν μπορείς να λειτουργήσεις αν δεν το πάρεις» εξηγεί ο ψυχίατρος.

Ο ίδιος θεωρεί ότι οι γκέι είναι πολύ πιο επιρρεπείς στον σεξουαλικό εθισμό, μια και η ευκολία εύρεσης περιστασιακού σεξ είναι δέκα φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι στο σύμπαν των στρέιτ, αφού καλώς ή κακώς οι γυναίκες εξακολουθούν να αρέσκονται στο συχνά χρονοβόρο παιχνίδι του φλερτ. Πάντως και ο ίδιος δεν σταματά να εκπλήσσεται με το πόσο έχει ταχθεί η τεχνολογία στην υπηρεσία της ολοένα αυξανόμενης σεξομανίας: το περίφημο grindr είναι μια εφαρμογή στα smartphones που έχει κάνει θραύση μεταξύ ομοφυλοφίλων. Φτιάχνοντας το προφίλ σου, το οποίο στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις αποτελείται από μια φωτογραφία του πέους σου, ανά πάσα στιγμή μπορούν να σου εμφανιστούν πόσοι διαθέσιμοι παρτενέρ βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από σένα. Στο κλαμπ, στο εστιατόριο, στον δρόμο, στο σπίτι, παντού.

Οι ψυχίατροι τονίζουν ότι ο σεξομανής σκέφτεται το σεξ συνεχώς, γύρω από αυτό περιστρέφεται ολόκληρη η ύπαρξή του. Για τους σεξομανείς άνδρες ο εθισμός έχει να κάνει με την κατάκτηση. Οταν ρίξουν μια γυναίκα στο κρεβάτι χάνουν αυτομάτως το ενδιαφέρον τους για εκείνη. Για τις γυναίκες η σεξομανία έχει να κάνει κυρίως με την εκδίκηση: νιώθει ότι ξεπατικώνοντας παραδοσιακά ανδρικές συμπεριφορές τιμωρεί όσους την πλήγωσαν και την εγκατέλειψαν αποδεικνύοντας ότι ήταν βάτραχοι και όχι πρίγκιπες. Και οι μεν και οι δε πάντως φοβούνται τη δέσμευση. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό τους. Αλλες πάλι φορές η νυμφομανία χρησιμοποιείται σαν ταμπέλα που μπαίνει από άτομα με δυσλειτουργία στο σεξ για να υποβιβάσουν τους σεξουαλικά υγιείς συντρόφους τους. Σε κάθε περίπτωση το σεξ αποδεικνύεται να είναι ένα πολύ τρομακτικό όπλο, είτε το χειρίζεται άνδρας είτε γυναίκα. Και εκείνο το παλιό «κάντε έρωτα, όχι πόλεμο» μοιάζει να έχει καλυφθεί από παιχνίδια στρατηγικής, ολονυκτίες στο Internet και δύσκολα παιδικά χρόνια. Ο πόνος που προκαλεί ο σεξουαλικά εθισμένος στον σύντροφό του είναι αφόρητος. Δημιουργείς στον άλλον ανασφάλειες που με μαθηματική ακρίβεια θα αναπαράγει στη μετέπειτα ζωή του μεγαλώνοντας την αλυσίδα των προβληματικών σχέσεων. Λες και δεν υπήρχε αρκετή μοναξιά και φόβος εκεί έξω.

* Δημοσιεύθηκε στο BHMagazinio στις 5 Φεβρουαρίου 2012